رادیوگرافی روشی سریع برای تشخیص پوسیدگی دندان ها، وجود آبسه، نقایص فک و دندان و دیگر آسیب ها می باشد. دندانپزشک در این روش با استفاده از دستگاه ها و دوربین های رادیوگرافی به تشخیص سریع می پردازد. دستگاه رادیوگرافی در طب دندانپزشکی انواع مختلفی دارد. به طور کلی رادیوگرافی ها به دو دسته رادیوگرافی داخل دهانی و خارج دهانی تقسیم می شوند. در رادیوگرافی داخل دهانی، نوار اشعه X داخل دهان و در رادیوگرافی خارج دهانی، اشعه X بیرون از دهان قرار می گیرد. در ادامه با ما همراه باشید تا با انواع رادیوگرافی و کاربردهای آن بیشتر آشنا شوید.
این نوع رادیوگرافی، رایج ترین نوع آن در دندانپزشکی است، زیرا جزئیات بیشتری از نقایص دندان را نشان می دهد.
برخی از انواع رادیوگرافی داخل دهانی عبارتند از:
رادیوگرافی بایت وینگ کرون دندان های عقب را نشان می دهد. این نوع رادیوگرافی نشان دهنده سمت راست دندان ها می باشد. در این روش دندانپزشک از هر طرف صورت یک یا دو رادیوگرافی برای تشخیص پوسیدگی دندان های عقب و کاهش ضخامت استخوان دندان به خاطر بیماری های لثه انجام می دهد. دلیل نام گذاری بایت وینگ به این دلیل است که در هنگام انجام رادیوگرافی ورقی بال مانند را زیر دندان نگه می دارید و با فشار آرامی که به آن وارد می کنید، در طی انجام رادیوگرافی در دهان شما ثابت می ماند. رادیوگرافی بایت وینگ می‌تواند برای تعیین میزان مناسب تاج (کلاهک پوشاننده دندان) و یا ترمیم‌های دیگر به کار رود.
این نوع رادیوگرافی تنها یک یا دو دندان را نشان می دهد و برای نشان دادن سمت چپ دندان ها است. رادیوگرافی پری اپیکال شبیه به بایت وینگ است با این تفاوت که در این رادیوگرافی ارتفاع کامل دندان از تاج تا ریشه و قسمت پایه ای دندان که به فک متصل است را نشان می دهد. اگر مشکلات دهان و دندان شما بسیار حاد شده باشد، پزشک از روش تخصصی که شامل بررسی کامل رادیوگرافی یا FMX تجویز می کند. این روش شامل نمایش دندان از تاج تا ریشه و قسمت های بنیادی دندان است.
این رادیوگرافی بیشتر برای کودکان مورد استفاده قرار می گیرد. در این نوع رادیوگرافی تمام فک بالا و پایین نمایش داده می شود و از رادیوگرافی های معمول دیگر بزرگتر است.
توموگرافی برای قسمت هایی از دندان که به سختی دیده می شود و یا توسط قسمت های دیگر پوشانده شده است به کار می رود. این روش یک لایه یا برش از دندان را نشان داده و بقیه قسمت ها را تار و محو می کند.
این روش از جدیدترین متدهای اشعه ایکس است. تفاوت این روش با دیگر روش های رادیوگرافی در این است که به جای گرفتن نوار در یک اتاق تاریک، نوار استاندارد اشعه ایکس با یک صفحه الکترونیکی صاف و یا سنسور جایگزین می‌شود. در این روش پس از انجام رادیوگرافی، تصاویر دو بعدی بلافاصله بر روی صفحه نمایشگر آماده چاپ است. رادیوگرافی دیجیتالی قادر به بزرگنمایی تصاویر دندان نیز می باشد، بدین صورت دندانپزشک قادر است حتی کوچکترین تغییرات دندان را که در معاینه حضوری مشاهده نکرده را تشخیص دهد. در صورت استفاده درست از این روش، تاثیرات اشعه ایکس نسبت به روشهای دیگر نصف خواهد بود.
روشی دیگر که در آن از اشعه ایکس استفاده می شود، سیالوگرافی نام دارد. از این روش برای بررسی مشکلات غدد بزاقی از جمله انسداد، سندرم شوگرن( همان خشکی چشم و دهان است که در پوسیدگی دندان نقش بسزایی دارد) استفاده می شود. در این روش از نوعی رنگ برای تزریق به غدد بزاقی استفاده می شود تا در نوار رادیوگرافی قابل مشاهده باشد. دلیل آن هم این است که غدد بزاقی بافت های نرمی هستند که توسط اشعه ایکس قابل مشاهده نیستند.
سی تی اسکن معمولا در بیمارستان ها و مراکز رادیولوژی انجام می شود. در این حالت فرد به پشت خوابیده و دستگاه لایه های مسطح تصویر را با چند گردش بالای سر بیمار ثبت می کند. اشعه ایکس در این روش بیشتر از روش های دیگر رادیوگرافی است. سی تی اسکن به پزشک کمک می کند تا اندازه و جایگاه ایمپلنت ها را مورد بررسی قرار داده تا از پیچیدگی های محتمل قبل و بعد جراحی جلوگیری کند.
بهترین روش برای مشاهده بافت های نرم دهان است. در این روش تصاویر سه بعدی از حفره دهان که شامل فک و دندان است گرفته می شود. تاثیر اشعه ایکس در این روش نیز کم است اما نباید بیمار بیش از مقدار لازم در معرض تابش قرار بگیرد.
برای عکس برداری از قسمت های خارج دهان استفاده می شود. این روش اطلاعات بسیار خوبی از فک و جمجمه را در اختیار پزشک قرار می دهد و در تشخیص بیماری های داخل دهانی کاربردی ندارد.
رادیوگرافی خارج دهانی انواع مختلفی دارد که هر یک از آنها برای قسمت های مختلف دهان و دندان استفاده می شود که عبارتند از :
از جمله کاربردهای رادیوگرافی خارج دهانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
قیمت رادیوگرافی دندان در مطب ها و مراکز درمانی متفاوت است. برخی از مراکز و مطب های پزشکی تعرفه بیمه دارند که در این صورت قیمت کمی مناسب خواهد بود؛ اما برخی مراکز خدمات رادیوگرافی آنها شامل بیمه نمی شود و در این صورت آزاد حساب می شوند.
رادیوگرافی دندان عوارضی ندارد، فقط خانم های باردار و شیرده هنگام انجام رادیوگرافی تمامی اقدامات لازم قبل از قرار گرفتن در معرض اشعه ایکس را مانند استفاد از پیش بندهای سرب دولایه انجام دهند. با این کار دیگر هیچ خطری ناشی از پرتو اشعه ایکس مادر و فرزند را تهدید نمی کند.
